شعارهای عاشورا

برخى از کلمات سیدالشهدا علیه السلام چه در فاصله مدینه تا کربلا و چه در روز عاشورا، داراى پیام هاى مؤثر و دیدگاه هاى الهام‌بخش براى جهاد و کرامت است.

این سخنان یا در ضمن خطبه‌ها آمده است، یا رجزها و اشعار آن حضرت و حالت ‌شعارى به خود گرفته ‌است. مى‌توان هدف حسینى و اندیشه‌ها و روحیه‌هاى عاشورایى را از آنها دریافت و آن ‌فرازهاى فروزان را شعارهاى نهضت عاشورا دانست. برخى از این شعارها چنین است:

1. «على الاسلام السلام، اذ بُلیت الامة براع مثل یزید» (این را در پاسخ مروان در مدینه فرمود که از آن حضرت مى‌خواست تا با یزید بیعت کند).
2. «والله لو لم یکن ملجأ و لا ماوى لما بایعت ‌یزید بن معاویة‌» (در پاسخ برادرش‌ محمد حنفیه فرمود).
3. «انى لا ارى الموت الا سعادة والحیاة مع الظالمین الا برما» (خطاب به یارانش در کربلا).
4. «الناس عبید الدنیا والدین لعق على السنتهم یحوطونه ما درّت معایشهم فاذا مُحّصوا بالبلاء قلّ الدیانون‌» (در مسیر رفتن به کربلا در منزلگاه ذى حسم).
5. «الا ترون ان الحق لا یعمل به و ان الباطل لایتناهى عنه؟ فلیرغب المؤمن فی لقاء ربه ‌محقا...» (در کربلا خطاب به اصحاب خویش فرمود).
6. «خطّ الموت على ولد آدم مخط القلادة على جید الفتاة‌» (از سخنرانى امام ‌حسین علیه السلام در مکه پیش از خروج به سوى کوفه، در میان جمعى از خانواده، یاران‌ و شیعیان خویش).
7. «من راى سلطانا جائرا مستحلّا لحرام الله، ناکثا عهده، مخالفا لسنة رسول الله، یعمل‌ فى عبادالله بالاثم و العدوان، فلم یغیر علیه بفعل ولا قول، کان حقّا على الله ان یدخله‌ مُدخله‌» (در منزلگاه بیضه در مسیر کوفه، خطاب به سپاه حر).
8. «ما الامام الا العامل بالکتاب والآخذ بالقسط والدائن بالحق والحابس نفسه على ذات‌الله‌» (امام این صفات امام راستین را در پاسخ به دعوتنامه‌هاى کوفیان نوشت و توسط مسلم بن عقیل به کوفه فرستاد).
9. «سأمضى و ما بالموت عار على الفتى * اذا ما نوى حقا و جاهد مسلما» (شعر از دیگرى است، اما امام حسین‌ علیه السلام آن را در پاسخ به تهدیدهاى حر، در مسیر کوفه خواند).
10. «رضى الله رضانا اهلَ البیت، نصبر على بلائه و یوفینا اجر الصابرین‌» (در خطبه‌اى‌ که هنگام خروج از مکه ایراد نمود، خطاب به اصحاب و یاران فرمود.
11. « مَن کانَ باذِلا فینا مُهْجَتَهُ وَ مُوَطّنا عَلی لِقاء اللهِ نَفْسَهُ فَلْیرْحَلْ مَعَنا» (در آستانه خروج از مکه به سوی کوفه فرمود و راه خونین و آمیخته به شهادت را ترسیم فرمود).
12. «انما خرجتُ لطلب الاصلاح فى امة جدى‌» (در وصیت نامه سیدالشهدا علیه السلام به ‌برادرش محمد حنفیه آمده است که قبل از خروج به سوى مدینه نوشت).
13. «لا اعطیکم بیدى اعطاء الذلیل و لا أقرّ اقرار العبید (لا افر فرار العبید)» (در سخنرانى صبح عاشورا، خطاب به نیروهاى دشمن فرمود که خواستار تسلیم شدن آن حضرت بودند).
14. «هیهات منّا الذلة، یابى الله ذلک لنا و رسوله و المؤمنون...» (در خطاب به سپاه‌ دشمن فرمود، پس از آن که خود را سر دوراهى ذلت و شهادت محیر دید).
15. «فهل هو الا الموت؟ فمرحبا به‌» (در پاسخ عمر سعد که نامه‌اى به آن حضرت‌ فرستاد و خواستار تسلیم شدن بود).
16. «صبرا بنى الکرام، فما الموت الا قنطرة تعبربکم عن البؤس والضراء الى الجنان‌الواسعة والنعیم الدائمة‌» (خطاب به یاران فداکار خویش در صبح عاشورا، پس از آن که تعدادى از اصحابش شهید شدند که روز عاشورا هنگام ‌پیکار با سپاه دشمن به عنوان رجز حماسى مى‌خواند و شهادت را بر ننگ تسلیم، ترجیح مى‌داد).
17. المَوتُ خَیرٌ مِنْ رُکوبِ العارِوَالعارُ اَولی مِنْ دُخُولِ النارِ» (که روز عاشورا هنگام پیکار با سپاه دشمن به عنوان رجز حماسی می خواند و شهادت را بر ننگ تسلیم و ننگ را بر آتش دوزخ ، ترجیح می داد).
18. «موت فى عزّ خیر من حیاة فی ذل‌ّ» (که مرگ سرخ، به از زندگى ننگین است).
19. «ان لم یکن لکم دین و کنتم لاتخافون المعاد فکونوا احرارا فى دنیاکم‌» (در آخرین‌ لحظات پیش از شهادت، وقتى شنید سپاه کوفه به طرف خیمه‌هاى حرم او حمله‌ کرده‌اند، خطاب به پیروان ابوسفیان چنان فرمود).
20. «هل مِن ناصر ینصر ذریته الاطهار؟» «هل من ذابٍّ یذبّ عن حرم رسول الله؟» (وقتى سیدالشهدا علیه السلام این نصرت خواهى و استغاثه را بر زبان آورد که همه یاران و بستگانش شهید شده بودند).

از مجموعه این جملات نورانى و حماسى که شعارهاى حسین‌ علیه السلام در نهضتش‌ به شمار مى‌آید، تاکید آن امام بر مفاهیم و ارزش هاى زیر به دست مى‌آید: نابودى اسلام در شرایط سلطه یزیدى، حرمت بیعت با کسى چون یزید، شرافت مرگ سرخ بر زندگى‌ ذلت بار، اندک بودن انسان هاى راستین در صحنه امتحان، لزوم شهادت طلبى در عصر حاکمیت باطل، زینت بودن شهادت براى انسان، تکلیف مبارزه با سلطه جور و طغیان، اوصاف پیشواى حق، تسلیم و رضا در برابر خواسته خداوند، همراهى شهادت طلبان در مبارزات حق جویانه، حرمت ذلت پذیرى براى آزادگان و فرزانگان مؤمن، پل بودن مرگ‌ براى عبور به بهشت برین، آزادگى و جوانمردى، یارى خواهى از همه و همیشه در راه‌ احقاق حق و...

بقا و جاودانگى عاشورا، در سایه همین تعلیمات و آرمانهاست که در کلام آن حضرت ‌جلوه‌گر است و نهضت هاى ضد ستم و ضد استبداد، همواره از این پیام ها و درونمایه‌ها الهام‌ گرفته‌اند.

درس آزادى به دنیا داد رفتار حسین * بذر همت در جهان افشاند، افکار حسین

«گر ندارى دین به عالم، لااقل آزاده باش‌» * این کلام نغز مى‌باشد ز گفتار حسین

«مرگ با عزت ز عیش در مذلت بهتر است‌» * نغمه‌اى مى‌باشد از لعل درربار حسین

پانویس

منابع

• جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.